طرحواره ایثار (مراقب همه جز خودت باش!)

طرحواره ایثار و از خودگذشتگی

اگر دیگران را در اولویت قرار ندهید، مضطرب می شوید؛ اما چه کسی از شما مراقبت می کند؟ آیا می دانید اگر چنین ویژگی را داشته باشید، به نوعی به طرحواره ایثار مبتلا هستید؟

افراد دارای طرحواره ایثار در قبال درد دیگران احساس مسئولیت می کنند و بدون تلاش برای رفع آن احساس بدی دارند. این طرحواره به علت مسئولیت بیش از حد در زمان کودکی است و از روش تربیتی نادرست والدین برای یادگیری بیشتر کودکان ناشی می شود. تفاوت بین طرحواره ایثار و فقط دلسوز بودن، مرزهای سلامت روانی فرد را نشان می دهد که در ادامه به این مورد پرداخته خواهد شد.

آیا وقتی افرادی که برایتان مهم هستند آسیب می بینند، با وجود اینکه تقصیر شما نیست، نسبت به خودتان احساس بدی دارید؟ همه ما نسبت به دیگران احساس همدلی می کنیم. اما افراد دارای طرحواره ایثار در قبال درد دیگران احساس مسئولیت می کنند و تحمل آن برایشان بدون تلاش برای رفع سخت است. همچنین نیاز شدیدی به از بین بردن آن درد یا ناراحتی احساس می‌کنند و اگر این کار را نکنند، احساس ناراحتی شدید خواهند داشت، خودشان را سرزنش می کنند، از خود انتقاد کرده و حتی خودشان را تحقیر می کنند.

جهت دریافت مشاوره ( حضوری ، تلفنی و آنلاین ) از مرکز خدمات مشاوره نیلوفر آبی می توانید با شماره تلفن 09910443120 تماس بگیرید. 

طرحواره خودگذشتگی

دلایل طرحواره ایثار

روش تربیتی نادرست: طرحواره ایثار همانند تمام طرحواره‌ها، در طول تجربه دوران کودکی شکل می‌گیرد، در واقع به عنوان روش تربیتی کودک برای یادگیری قوانین است که به عملکرد خانواده ارتباط دارد. طرحواره ها ریشه در احساسات دارند و تا بزرگسالی با افراد می مانند.

مسئول مراقبت از والدین یا سرپرست: طرحواره ایثار از زندگی در موقعیتی ناشی می شود که در دوران کودکی مسئولیت بیش از حد را بر عهده فرد گذاشته شده است. به این صورت که احتمال دارد به عنوان یک کودک، مجبور شده باشید از یک بزرگسال، مانند والدینی که با بیمارهای ذهنی یا جسمی درگیر بودند، مراقبت کنید. آنها می توانند از بیماری ناتوان کننده جدی گرفته تا والدینی مبتلا به افسردگی که همیشه بیش از حد درگیر به نظر می رسند، شامل شوند.

منطق کودک نمی تواند چنین  مسئولیتی را بپذیرد، به این صورت که مدام با خود می گوید: «اگر فقط از والدینم مراقبت کنم، آنقدر بهتر می شوند که از من مراقبت کنند.» این مسئولیت برای یک کودک بسیار سنگین است و خطرات آن زیاد است؛ زیرا باور دارد: «اگر من از والدینم مراقبت نکنم، آنها خوب نخواهند شد و این تقصیر من خواهد بود». ممکن است در کودکی آن را به صراحت به خود نگفته باشید؛ اما این منطقی است که احساسات شما در آن زمان به این صورت رفتار کرده و درواقع این نوع رفتار در ضمیر ناخودآگاه شما ماندگار شده است.

با گذشت زمان، این طرحواره شروع به احساس نیاز شدید به مراقبت از دیگران و احساس مسئولیت در قبال آنها می کند، مانند حضور در کنار دیگران تنها با یک احساس نیاز از سوی دیگر است.

شاید شما با طرحواره اطاعت (یا انقیاد) آشنا باشید که شبیه طرحواره ایثار است. با این حال، تفاوت این است که با اطاعت، کودک نسبت به رابطه مراقبتی احساس ترس یا گناه عمیقی می‌کند؛ زیرا بزرگسال از نظر عاطفی کودک را نادیده گرفته یا او را مورد سوءاستفاده قرار می دهد. با ایثار، هیچ اجبار آشکاری وجود ندارد. کودک فقط می خواهد کمک کند. بنابراین، اغلب بزرگسالانی که طرحواره ایثار دارند، خشم یا رنجش ناشی از طرحواره اطاعت را احساس نمی کنند. در هر صورت، افراد دارای طرحواره ایثار فقط آرزو می کنند که بتوانند کارهای بیشتری انجام دهند. آنها هرگز کافی نیستند و هیچ گاه از خود راضی نخواهند بود.

نشانه های طرحواره ایثار

  • درد عاطفی دیگران را غیرقابل تحمل می‌دانید و احساس مسئولیت می‌کنید که کمک کنید.
  • ممکن است شما واکنش‌های شدید مشابهی نسبت به حیواناتی که داشته باشید و برای آنها دلسوزی کنید.
  • به خاطر داشتن نیازهای خود احساس گناه و خودخواهی می کنید.
  • نه گفتن سخت است.
  • برای شما سخت است که در مورد خودتان صحبت کنید.
  • وقتی دیگران سعی می کنند به شما کمک کنند، مضطرب می شوید.
  • متوجه می‌شوید که مردم از شما سوءاستفاده می‌کنند؛ اما احساس می‌کنید نمی‌توانید به آن رسیدگی کنید.
  • به دلیل برآورده نشدن نیازهایتان احساس می کنید که برای دیگران ارزش ندارد.

برای آگاهی بیشتر مطالعه مقاله طرحواره رهاشدگی و نشانه های آن چیست؟ پیشنهاد می شود.

مهربانی مرکز خدمات مشاوره نیلوفر آبی

مقابله با طرحواره ایثار

ممکن است درباره طرحواره ایثار و از خود گذشتگی بگویید: «چه اشکالی دارد که نسبت به مردم و حیوانات دلسوزی کنیم و بخواهیم کمک کنیم؟» پاسخ این است: «هیچ مشکلی وجود ندارد!»

تفاوت بین طرحواره ایثار و فقط دلسوز بودن، مرزهای سلامت روانی است. وقتی مرزهای ضعیفی دارید، رفتار ایثارگرانه باعث ایجاد عدم تعادل می شود که کمک کننده را از بی توجهی به خود رنج می دهد (خسته، ناامید و مورد سوءاستفاده دیگران). این پویایی می تواند منجر به مرتبط کردن کار دلسوزانه با ناراضی بودن و ناکام ماندن شود که در نهایت به تعداد کمی کمک می کند.

همچنین ممکن است این پویایی را در افرادی که در بیمارستان، مراکز درمانی یا روان درمانی و هر فردی که از لحاظ جسمی و ذهنی با افراد سروکار دارند، مشاهده کنید. آنها از کار دلسوزانه‌ای که با بیماران خود انجام می‌دهند، احساس رضایت می‌کنند، اما متوجه می‌شوند که در سیستمی هستند که از این مهربانی سوءاستفاده می کنند، به این صورت که به آنها توجهی نمی شود و به سمت فرسودگی شغلی سوق داده می‌شوند. در نهایت عضویت در چنین سیستمی باعث مراقبت ضعیف از بیماران، رانده شدن کارکنان خوب و کاهش توانایی کمک کننده می شود.

در زندگی شخصی، طرحواره ایثار هزینه فرصت دارد. با فدا کردن زمان و تلاش خود برای دیگران به صورتی که از خودتان سلب می‌شود، متوجه می‌شوید که زمان در حال سپری شدن است و در بسیاری از مواقع مانند استراحت، تفریح یا رضایت شخصی، آن طور که می‌خواهید، زندگی نمی‌کنید.

مهم تر از همه، افراد دارای طرحواره ایثار در سطح نیاز عاطفی نادیده گرفته می شوند. بنابراین اگر در بسیاری از موارد پاسخ شما به سوالاتی که در ادامه آورده شده، مثبت است، باید بدانید که شما در گروه طرحواره ایثار قرار دارید.

  • آیا دیگران به اندازه کافی از شما حمایت نمی کنند؟
  • آیا از دیگران تشکر می کنید؛ اما آنها به شما توجهی ندارند؟
  • آیا نیاز عاطفی را از جانب دیگرانی که با شما در ارتباط هستند، به صورتی که احساسات شما مهم هستند، دریافت نمی کنید؟

درمان طرحواره ایثار

طرحواره درمانی به شما کمک می کند بر محدودیت های طرحواره ایثار غلبه کنید، سپس به ارزش های خود پایبند باشید و مهربانی خود را حفظ کنید؛ اما همه این موارد مستلزم رعایت برخی از مواردی است که در ادامه به صورت پنج مرحله ای برای درمان طرحواره ایثار بیان می شود.

کمتر ایثار کنید: بخش هایی از زندگی را در نظر بگیرید که در آن برای دیگران فداکاری می کنید تا احساس خوبی در شما ایجاد کند، اما دیگران واقعاً به آن نیاز ندارند. بکوشید آنها را محدود کنید تا وقت آزاد بیشتری برای خود فراهم کنید.

فهرستی از کارهایی که دوست دارید در زندگی خود انجام دهید، تهیه کنید: به این صورت که با استفاده از یک برنامه ریزی دقیق، راه هایی را برای انجام کارهای خود پیدا کنید و آنها را حتما انجام دهید.

کمتر به دیگران توجه کنید و کمی خود را دوست داشته باشید: به خود یادآوری کنید که برای دریافت عشق و برآورده شدن نیازی به فداکاری ندارید. شما لایق آن چیزها هستید بدون اینکه کاری انجام داده باشید

معنای زندگی خود را دریابید: این امکان را به خود بدهید که بتوانید شخص خوبی باشید و در عین حال مراقب خود باشید و مراقبت دیگران را بپذیرید.

ایستادگی را تمرین کنید: زمانی که فکر می‌کنید مورد استثمار قرار می‌گیرید یا از شما سوءاستفاده می‌شود، ایستادگی را تمرین کنید. از کوچک شروع کنید و به سمت بالا بروید.

مقاله مرتبط: نشانه های طرحواره محرومیت هیجانی و راه های درمان آن 

دوست داشتن خود خدمات مشاوره نیلوفر آبی

خدمات مرکز مشاوره نیلوفر آبی

پیشنهاد می شود برای درمان انواع طرحواره ها و اختلالات خود از خدمات تخصصی مرکز مشاوره نیلوفر آبی با مدیریت دکتر روانشناس باقرزاده استفاده کنید.

نیلوفر آبی ، همراه شماست تا یک زندگی ایده‌آل داشته باشید.

با مرکز مشاوره نیلوفر آبی در ارتباط باشید.