زوال عقل یا دمانس، گروهی از علائم را توصیف می‌کند که حافظه، تفکر و توانمندی های اجتماعی را چنان تحت تاثیر قرار می‌دهد که زندگی روزمره فرد مختل می شود. زوال عقل، یک بیماری مشخص نیست، این بیماری نه تنها پیش رونده است بلکه چندین بیماری مختلف می‌توانند باعث بروز آن شود. لذا تشخیص زودرس و اتخاذ طرح درمان به موقع ، میتواند مانع پیشرفت سریع آن بشود.
زوال عقل همان آلزایمر نیست
عواملی که در بروز این بیماری تاثیرگذارند دو دسته هستند:
1) ریسک فاکتورهایی که قابل تغییر نیستند
سن: با افزایش سن، به خصوص بعد از 65 سالگی، ریسک ابتلا افزایش می‌یابد. با این حال، زوال عقل، یک بخش معمول از پیر شدن نیست و میتواند در افراد جوان‌تر نیز رخ دهد.
سابقه خانوادگی: داشتن سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به زوال عقل شما را در خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل قرار می‌دهد. با این وجود، بسیاری از افراد دارای سابقه‌ی خانوادگی هیچوقت علائم زوال عقل را بروز نمی‌دهند و بسیاری از افراد بدون سابقه‌ی خانوادگی دچار علائم می‌شوند. تست‌هایی برای تعیین اینکه آیا شما جهش‌های ژنتیکی به خصوصی دارید، وجود دارد.
سندرم داون (عامل ژنتیکی): بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون در میانسالی به بیماری آلزایمر زودرس دچار می‌شوند.
2) ریسک فاکتورهایی که می‌توانید تغییرشان دهید.
افرادی که دارای فاکتورهای غیر قابل تغییر ذکر شده هستید، می توانید با تغییر در سبک زندگی و توچه وتمرکز بر عوامل قابل تغییر، درگیر شدن به این بیماری را کنترل کنید.
ورزش: تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود ورزش ریسک ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. (مطالب کاملتر در انتهای مقاله آورده شده است.)
رژیم غذایی : در حالی که هیچ رژیم غذایی خاصی برای کاهش ریسک زوال عقل شناخته نشده است، تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که رژیم‌های غذایی ناسالم دارند بیشتر احتمال دارد که به زوال عقل مبتلا شوند .در مقایسه افرادی که رژیم‌های سبک مدیترانه‌ای و غنی از تره‌بار، غلات کامل، مغزها و دانه‌ها دارند احتمال کمتری در ابتلا دارند.
افزایش وزن و چاقی: که ارتباط خیلی نزدیک به ورزش ، فعالیت های فیزیکی و تغذیه دارد.
صرف زیاد الکل: اگر مقدار زیادی الکل بنوشید، ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل داشته باشید.(احتمال افزایش سه برابری)
ریسک فاکتورهای قلبی عروقی: این ریسک فاکتورها، شامل فشار خون بالا (هایپرتانسیون)، کلسترول بالا، رسوب چربی در دیواره‌ی سرخرگ (آترواسکلروزیس) و چاقی است.
افسردگی: گرچه این موضوع هنوز به خوبی درک نشده است، افسردگی در دوران سالمندی ممکن است نشان‌دهنده‌ی ایجاد زوال عقل باشد.
دیابت: دیابت، مخصوصا در صورتی که به خوبی کنترل نشود، ممکن است ریسک ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.
سیگار کشیدن: سیگار کشیدن ممکن است ریسک ایجاد زوال عقل و بیماری‌های عروق خونی را افزایش دهد.
وقفه تنفسی در هنگام خواب: افرادی که خروپف می‌کنند و به طور متناوب دچار حمله‌ی وقفه تنفسی در خواب می‌شوند، ممکن است حافظه‌ی خود را به صورت برگشت‌پذیر از دست دهند.
درمان زوال عقل
1) کمکهای غیر دارویی: مهمترین کمک، تشخیص زود هنگام و پیشگیری از پیشرفت آن است .
خدمات روانشناختی در رابطه با زوال عقل
در مصاحبه های تشخیصی ،به ارزیابی و بررسی عوامل مرتبط با افزایش احتمال ابتلا به زوال عقل در سنین مختلف، مشورت با متخصصان زبده، با اصلاح سبک زندگی ، تغییر محیط، تغییر فعالیت های عادی و کار درمانی. مراجعین را به سمت حرکت در مسیر زندگی کم آسیب و سلامت جسم و ذهن یاری رساند.
2) درمان های دارویی : که با ارجاع به متخصص مغز و اعصاب انجام می شود.
عوارض زوال عقل
زوال عقل میتواند بسیاری از سیستم‌های بدن و در نتیجه، قابلیت عملکردی شما را تحت تاثیر قرار دهد. زوال عقل میتواند منجر به موارد زیر شود:
تغذیه ضعیف: بسیاری از افراد مبتلا به زوال عقل در نهایت یا تغذیه‌ی خود را کاهش داده و یا از غذا خوردن دست می‌کشند که این موضوع بر دریافت مواد مغذی آنها اثر می‌گذارد. در نهایت، آنها ممکن است توانایی جویدن و بلع را از دست بدهند.
پنومونی: مشکل در بلع، ریسک پریدن غذا در گلو و یا آسپیره شدن غذا به درون ریه‌ها را که میتواند باعث انسداد تنفس و ایجاد پنومونی شود، افزایش می‌دهد.
ناتوانی در اجرای وظایف خودمراقبتی: با پیشرفت زوال عقل، این بیماری میتواند حمام کردن، لباس پوشیدن، شانه کردن موها یا مسواک زدن، استفاده از توالت به طور مستقل و مصرف داروها به طرز صحیح را مختل کند.
مسائل امنیت شخصی: برخی موقعیت‌های روزانه از قبیل به تنهایی رانندگی، آشپزی یا پیاده‌روی کردن میتواند برای افراد دچار زوال عقل مشکلات امنیتی ایجاد کند.
مرگ: زوال عقل در مراحل آخر، اغلب در اثر عفونت، منجر به کما و مرگ می‌شود. خطر ابتلا به زوال عقل با کمبود ویتامین و افسردگی افزایش می‌یابد.
برخی از علائم رایج دمانس (زوال عقل)
- از دست دادن حافظه که معمولا همسر یا فرد نزدیک دیگری متوجه آن می‌شود
- مشکل در برقراری ارتباط یا یافتن واژه‌های مناسب
- مشکل در توانایی‌های بصری و فضایی، برای مثال گم کردن راه خود در زمان رانندگی وحتی برگشت به منزل
- مشکل در استدلال و حل مسئله، مشکل در انجام وظایف پیچیده
- مشکل در برنامهریزی و سازمان‌دهی
- مشکل در هماهنگی و عملکردهای حرکتی (تمرینهای متناوب ورزشی، همانگی حرکات دست و پا)
- سر در گمی، گیجی، عدم تمرکز، ناتوانی در درک روابط عوامل مختلف
- تغییرات شخصیتی مشهود، افسردگی، اضطراب، رفتار نامناسب، پارانویا (بدگمانی)، آشفتگی و تشویش
- توهم
“توجه توجه”
ممکن است برخی از این علائم را گاهی خودمان نیز تجربه کرده باشیم، ویا در اطرافیانمان دیده باشیم، لذا تکیه بر یک یا چند علامت نباید منجر به خود بیمار انگاری و یا برچسب زدن به دیگران بشود. فراموش نکنید که تشخیص قطعی این بیماری می بایست زیر نظر متخصصین مربوطه انجام شود .
پژوهش های علمی
یک مطالعه بزرگ نشان می‌دهد که کمبود ویتامین “د” و افسردگی و دیابت از جمله مواردی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش بدهند.
براساس آمارهای مربوط به سال 2022، انتظار می‌رود درحدود 70 هزار نفر در بریتانیا با بیماری زوال عقل زندگی می‌کنند. با وجودی که بسیاری تصور می‌کنند عوامل ژنتیکی، تنها عامل ابتلا به این بیماری است، اما به گفته محققان در مطالعه انجام شده، این تصویر کاملی نیست و باید به چالش کشیده شود. در واقع آنها براین باورند که فاکتورهای دیگری نیز در افزایش ابتلا به زوال عقل دخیل هستند.
محققان این مطالعه میگویند شناسایی عواملی که میتواند روند ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، میتواند بسیار مفید باشد. برای مثال برخی موارد از جمله سوء مصرف الکل، سکته مغزی، انزوای اجتماعی و اختلال شنوایی جزو مواردی است که با افزایش ابتلا به زوال عقل ارتباط دارند.
دکتر «جانیس رانسون»، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: “این مطالعه شرایط جدیدی را در بررسی عوامل تأثیرگذار بر زوال عقل بررسی می‌کند”.
شایع‌ترین ویژگی زوال عقل از دست دادن حافظه است، اما علائم دیگری ازجمله تغییر در رفتار و گم شدن در مکان‌های آشنا نیز در این بین مطرح می‌شوند. پروفسور دیوید لیولین یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: این مطالعه که توسط دانشمندانی از بریتانیا و هلند انجام شده است، بزرگترین و قوی‌ترین مطالعه در نوع خود است که تاکنون انجام شده است.
در این مطالعه داده‌های بیش از 350 هزار نفر با سن کمتر از 65 سال از سراسر بریتانیا بررسی شده است. پروفسورلیولین می‌گوید هنوز موارد زیادی برای بررسی در این زمینه وجود دارد، اما این مطالعه ما را به‌سمت خوبی هدایت می‌کند.
دکتر «استوی هندریکس»، محقق دانشگاه ماستریخت هلند می‌گوید: بررسی زوال عقل در دوران جوانی بسیار جدی است. زیرا افراد مبتلا معمولاً هنوز شاغل هستن د و درگیر مسائل مربوط به خانواده و فرزندان خود هستند.
(با توجه به این موضوع می توان به اهمیت اصلاح سبک زندگی، ورزش، تغذیه، فعالیتهای ذهنی، مطالعه و بر قراری روابط اجتماعی پی برد) وی اضافه می‌کند وقتی باور کنیم این بیماری ژنتیکی است، ممکن است آن را نادیده بگیریم و عوامل دیگر را بررسی نمی‌کنیم.
منابع پژوهش
#Depression #Article
#Dementia #Alzheimer
Brain World Channel
رابطه ورزش و زوال عقل
محققان سوئدي گروهي متشكل از 200 زن بين 38 تا 60 ساله را در سال 1968 تحت نظر گرفتند و از آنها خواستند تا وقتي به مرز خستگي و اوج توانايي قلبي و عروقي برسند دوچرخه سواري كنند.
از اين تعداد 40 زن از نظر بدني متناسب بودند و 92 زن در سطح متوسط قرار داشتند. همچنين 49 زن در دسته بندي تناسب اندام پايين قرار مي گرفتند، بعضي از زنان به اين دليل در دسته بندي يادشده قرار گرفتند كه نمي توانستند آزمايش را به دليل افزايش شديد فشار خون، درد قفسه سينه يا ديگر مشكلات تا انتها ادامه دهند.
گروه محققان طي 44 سال بعد از آزمايش زنان را به لحاظ كاهش حافظه يا تجزيه و تحليل فكري مرتبط با دمانس زير نظر داشتند.
يافته هاي آنها نشان داد تنها 5 درصد از زناني كه تناسب اندام داشتند و توانستند آزمايش فيزيكي را تا انتها انجام دهند، در سالمندي به دمانس مبتلا شدند. 25 درصد از افراد در دسته بندي تناسب اندام متوسط دمانس گرفتند و 32 درصد از آخرين رده بندي يعني افراد با تناسب بدني ضعيف نيز به اين بيماري مبتلا شدند، 45 درصد از كساني كه نتوانستند آزمايش را تا انتها بروند نيز در اين سال ها گرفتار بيماري هاي مرتبط مغزي شدند.
پژوهشگران میگویند: اما اين مطالعه درواقع مطالعه اي درباره علت و معلول بيماري نبود و رابطه اين بيماري و تناسب اندام را نشان داد. سوال اين است كه اگر فردي در دهه 50 يا 60 زندگي خود به ورزش رو آورد بازهم به سلامت مغز خود كمك كرده است؟
وي مي گويد با اينكه تاثير ورزش در اين سال ها كاهش مي يابد اما بازهم موثر خواهد بود.
تمرين بدني حتي براي فردي كه به دمانس مبتلاست مفيد است. دلايل علمي خوبي وجود دارد كه ديگر نشانگان آن مانند اضطراب در صورت فعال بودن فرد مبتلا بهتر مديريت مي شوند، حتي خود من وقتي ورزش مي كنم بهتر مي خوابم.
این محققان معتقدند که حفظ تناسب اندام با ورزش و داشتن رژيم غذايي سالم مي تواند ميزان خطر ابتلا به بيماري دمانس را در سالمندي كاهش دهد. همچنين در كاهش احتمال ابتلا به ديگر بيماري ها و اختلالات مانند بيماري هاي قلبي نيز موثر است.
آنها در اين مورد كه ورزش چطور مي تواند به سلامت مغز كمك كند، گفتند: تناسب اندام و ورزش براي رگ ها خوب است، عوامل قلبي و عروقي ارتباط مستقيمي با ابتلا به بيماري دمانس و بيماري هاي شبيه آن مانند آلزايمر دارند. غير از اين ورزش بيشتر و تناسب بهتر فيزيكي تاثير مستقيمي بر سلول هاي عصبي بر مغز دارد.
منبع پژوهش
نشريه عصب شناسي. علمي**9157 ** 1418 / Neurology
مطالعه این مقاله پیشنهاد می شود: سازگاری با دوران بازنشستگی
چتری امن برای خانواده
مرکز مشاوره و روانشناسی نیلوفر آبی با دارا بودن مجوز رسمی سازمان بهزیستی کشور با مدیریت سرکار خانم دکتر خدیجه سادات باقرزاده تاسیس شده است . کلینیک نیلوفرآبی با دارا بودن جمعی از مشاوران خبره ، اساتید دانشگاه و درمانگران مفتخر است در خدمت شما عزیزان باشد .
لازم به ذکر است که کلیه خدمات این مجموعه توسط متخصصان دوره دیده در زمینه‌های مختلف روانشناسی عرضه می شود .
همچنین به استحضار می‌رساند در مرکز مشاوره نیلوفر آبی به طیف گسترده‌ای از مشکلات روانشناسی ، روانپزشکی ، کودک و نوجوان و بزرگسال به صورت فردی، زوج ، خانواده و گروهی رسیدگی می شود .
نیلوفر آبی ، همراه شماست تا یک زندگی ایده‌آل داشته باشید .
