شاید شما هم مانند بسیاری از افراد این سوالات را از خود پرسیده باشید: «اگر افراد مهم زندگی را از دست بدهم، اگر آنها مرا ترک کنند، اگر افراد خانواده مرا ترک کنند، اگر پدر، مادر، خواهر، برادر، شوهر، همسر یا فرزندم بیمار شود یا فوت کند، چه می شود، من دیگر نمی توانم زندگی کنم؟»، اگر تاکنون شما نیز درگیر موارد ذکر شده اید، احتمال دارد که شما درگیر طرحواره رهاشدگی باشید.
طرحواره چیست؟
به عقیده روانشناسان طرحواره نوعی قالب تفکر است که افراد با آن تفکر اطلاعات خود را سازماندهی می کنند و به عنوان ناسازگاری رفتاری شناخته می شود و شخصیت افراد را شکل می دهد. انواع طرحواره بر عملکرد، رفتار و ارتباطات فرد تاثیر می گذارند. طرحواره ها احساسات قوی همانند ترس، غم، اندوه، استرس و اضطراب فرد را تحریک می کنند. طرحواره ها بر روی سلامت روان افراد تاثیر می گذارد.
برای آگاهی بیشتر پیشنهاد می شود که مقاله های انواع طراحواره و طرحواره درمانی را مطالعه کنید.
طرحواره رهاشدگی چیست؟
طرحواره رها شدگی یکی از مهم ترین طرحواره است که از دوران کودکی فرد آغاز می شوند. اگر درمان نشود تا پایان عمر فرد با او همراه خواهد بود. اغلب کسانی که درگیر این طرحواره هستند، این تفکر را دارند که برای افراد دریگر مهم نیستند و آنها می خواهند او را ترک کنند یا به اجبار با او در ارتباط هستند. تفکر این افراد این است که همه اطرافیان او می خواهند ترکش کنند. در مواردی این احساس به قدر قوی است که او انتظار دارد افراد مهم زندگی اش به زودی بمیرند.
انواع طرحواره رهاشدگی
طرحواره رها شدگی به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود:
1- تله رهاشدگی وابسته
در این طرحواره فرد مورد نظر همیشه باید با یک شخص در ارتباط باشد. اگر شخصی در زندگی او نباشند که فرد به او وابسته باشد، طرحواره او فعال می شود، عملکرد و تفکرات فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
2- تله رهاشدگی بی ثبات
در این نوع طرحواره فرد می ترسد با فردی صمیمی شود ترس از دست دادن شخص مورد نظر او را آزار می دهد.
دلایل ایجاد طرحواره رهاشدگی
همه کودکان باید در محیطی سالم با دلبستگی ایمن رشد کنند. افرادی که جزو طرحواره رهاشدگی هستند در محیط مناسب برای رشد کودک بزرگ نشده اند، بنابراین می توان بیان کرد که این طرحواره از دوران کودکی ایجاد و شروع می شود. برای مثال:
- کودکانی که پدر یا مادر آنها فوت شده است.
- کودکانی که در مراکز بهزیستی بوده اند.
- کودکانی که والدین آنها جدا شده اند.
- خانواده ای که بسیار به هم وابسته بوده اند. فرزندان جدا شدن را به صورت مستقل تجربه نکنند و از مستقل بودن بترسند.
- ممکن است که یکی از والدها به مدت طولانی کنار فرزندان نباشند، برای مثال یکی از والدها برای مدت زیادی در بیمارستان یا مسافرت باشند.
- متولد شدن فرزندان دیگر
- درگیری، بحث و جدال بین والدین
- واگذاری کودکان برای نگهداری به افراد دیگر
- عدم شکل‌گیری دلبستگی ایمن در نوزاد
نشانه های طرحواره رهاشدگی
نوع رفتار افرادی که در طرحواره رهاشدگی قرار دارند، عبارت است از:
1- وابستگی بیش از حد به افراد مهم زندگی
اشخاصی که طرحواره رهاشدگی دارند به افراد مهم زندگی شان مثل خانواده، شریک عاطفی و دوستان صمیمی وابستگی بیش از حد دارند و تحمل دوری از آنها را ندارند، در صورتی که این افراد به مدت کوتاهی از آنها دور باشند، نمی توانند تحمل کنند و سریع نگران آنها می شوند. همیشه در ذهن خود ترس از دست دادن آنها را دارند.
2- انحصارطلبی فرد
ویژگی دیگر افراد که طرحواره رهاشدگی دارند انحصار طلبی و کنترل گری است، این افراد دائما اشخاص مهم زندگی شان را کنترل می کنند که از این روش خیال خود را از بودن آنها در زندگی شان راحت کنند.
3- سرزنش افراد به خاطر رها کردن آنها
افرادی که طرحواره رهاشدگی دارند در زندگی شان همیشه به کسانی که آنها را ترک کرده اند، فکر می کنند و آنها را مورد سرزنش قرار می دهند. اگر با آنها صحبت کنید، همیشه از کسانی که او را ترک کرده اند، گلایه می کنند.
4- عدم تمایل ارتباط و صمیمی شدن
افرادی که تله شخصیتی رها شدگی دارند با کسی صمیمی نمی شوند؛ زیرا الگویی ذهنی آنها به صورتی است که ترس از رها شدن دارند.
5- حسادت به رقیبان عاطفی خود
افرادی که طرحواره رها شدگی دارند، وقتی وارد یک رابطه عاطفی شوند. به کسانی که می توانند جای او را بگیرند، حسادت می کنند. این افراد حاظر نیستند که به هیچ عنوان جایگاه خود را از دست بدهند.
برای آگاهی بیشتر مطالعه مقاله نشانه های طرحواره محرومیت هیجانی و راه های درمان آن پیشنهاد می شود.
تاثیرات طرحواره رهاشدگی در ازدواج
همان طور که بیان شد طرحواره رهاشدگی از کودکی تا بزرگسالی بر روی ابعاد مختلف زندگی تاثیر زیادی می گذارد. یکی از مهم ترین مواردی که باید قبل از آن به شناخت و درمان طرحوارها پرداخت، تشکیل زندگی مشترک و ازدواج است. اگر فردی از کودکی دچار تله رها شدگی باشد و در بزرگسالی هم درگیر این موضوع باشد نمی تواند به همسر خود اطمینان داشته باشد بر این باو است که او می خواهد ترکش کند. از این جهت شناخت و درمان تله شخصیتی رهاشدگی در بهبود روابط عاطفی، ازدواج یا طلاق تاثیرگذار است.
تشخیص طرحواره رهاشدگی
- باید با این موضوع کنار بیایید که درگیر طرحواره رهاشدگی شده اید.
- به هیچ وجه نباید طرحواره خود را تکذیب کنید.
- علائم را شناسایی کنید.
- روش های مقابله با مشکلاتی که پیش آمده را بشناسید.
راهکار های رها شدن از تله شخصیتی رهاشدگی
برای درمان طرحواره رهاشدگی راهکارهای وجود دارد که در ادامه برخی از آنها عبارت است از:
1- گذشته خود را رها کنید
سعی کنید به اتفاقاتی که در گذشته برای شما افتاده که باعث به وجود آمدن احساسات منفی شده است، شناسایی کنید. سپس آنها را به دست فراموشی بسپارید.
2- احساسات خود را بنویسید
سعی کنید در طول روز احساسات خود را بنویسید و به آن پاسخ بدهید. سپس برای خود جملات مثبت بنویسید.
3- تلاش کنید که افکار و عقاید خود را تغییر دهید
افرادی که درگیر طرحواره رهاشدگی هستند بر این باورند که همه افراد می خواهند او را ترک کنند. این تفکر باعث می شود که شخص همیشه ترس از ترک شدن داشته باشد. اگر با این افراد در ارتباط هستید به او کمک کنید که این افکار را رها کند.
4- از یک روانشناس یا مشاور کمک بگیرید
طرحواره رهاشدگی یکی از چالش برانگیزترین طرحواره های موجود است که فرد به تنهایی نمی تواند آن را درمان کند. بنابراین می توانید از یک روانشناس حرفه ای که در زمینه طرحواره درمانی تجربه دارد، کمک بگیرید.
پیشنهاد می شود برای بهره مندی از خدمات مشاوره و درمان قطعی تله شخصیتی رها شدگی از خدمات تخصصی مرکز مشاوره نیلوفر آبی با مدیریت دکتر روانشناس باقرزاده استفاده کنید.
نیلوفر آبی، همراه شماست تا یک زندگی ایده‌آل داشته باشید.
