خودشناسی
خودشناسی چیست ؟
نهضت عصر جدید را می‌توان نهضت خودشناسی معرفی کرد.
خودشناسی ، دیگر بحث اصلی در بین فیلسوفان و روانشناسان نیست، بلکه بسیاری از مردم عادی میل شدیدی به این موضوع پیدا کرده‌اند.
برای جوابگویی به این علاقه و نیاز، روش‌های زیادی استفاده می‌شود. از طالع بینی گرفته تا بررسی روز و ماه تولد و گروه خونی، صور فلکی و انواع پرسشنامه‌های خودآزمایی در جملات (نوعی روان شناسی زرد) که استقبال فراوانی دارند و البته عمدتاً نتایج بسیار کلی و همگانی نیز ارائه می‌دهند.
به عبارت دیگر این نوع خودشناسی، به کشف استعدادهای نهفته، آرزوهای نهان، جذبه‌ی جنسی، ارزش‌های اساسی، نیازهای عاطفی، قدرت هوش‌مان تمرکز دارد. به نظر می‌رسد این اشتیاق بیشتر به تعریف و تمجید شدن تمایل دارد تا کششی واقعی به سمت «حقیقت». در مقابل این سیل رنگارنگ، علم روانشناسی انواع تست‌های استاندارد را ارائه داده است که امکان سنجش هر یک از ابعاد انسانی را ممکن می‌سازد.
ناگفته نماند که به علت تخصصی و پیچیده بودن و بر پایه نظریات و تحقیقات علمی بودن آن‌ها، اجازه استفاده از آن‌ها در انحصار متخصصان و دانش آموختگان با صلاحیت اخلاقی قرار دارد.
خطر استفاده از تست‌های شخصیت شناسی
- ١) القای این باور که شخصیت ما ثابت و غیرقابل تغییر است.
- ٢) تجزیه شدن شخصیت به اجزا تشکیل دهنده آن که در تست‌ها سنجیده می‌شود. گاهی مانع نگاه کل نگر و جامع به ماهیت انسان خواهد شد.
- ٣) داشتن اعداد و ارقام و نمودار، برای تحلیل انسان کافی نیست بلکه برای درک اعداد باید داستان زندگی فرد نیز بررسی شود. پاسخ به این سؤالات نیاز به مصاحبه و ارزیابی تخصصی و صلاحیت روان شناسانه دارد.
- ۴) باید دانست که تست ها فقط وضعیت فعلی را بیان می کنند ولی مهم‌تر از آن، نحوه استفاده از این نتایج است.
یادمان باشد تست‌ها یک ابزار برای ارزیابی دقیق‌تر و قطعی‌تر است که برای تدوین طرح درمان اصلی باید استفاده شود.
مثلاً تست اضطراب فقط می‌گوید که سطح اضطراب شما در چه نسبتی از عموم جامعه قرار دارد؟ کم‌تر است یا بیشتر؟
ولی نمی‌گوید که برای کاهش آن باید چکار کرد. چرا این اضطراب به وجود آمده؟ این اضطراب چه تاثیری در روابط فرد دارد؟ این‌ها دقیقا اهداف استفاده از آزمون‌های روانی هستند.
افراد گاهی مبتنی بر شناخت ناصحیح از دنیای درونی و بیرونی خود، دچار اشتباهات جبران ناپذیری می‌شوند.
شناخت درست و واقع‌بینانه از توانایی‌ها، محدودیت‌ها و تفاوت‌های شخصیتی هر فرد با دیگران می‌تواند به او در اتخاذ تصمیمات مهم زندگی کمک نموده و به او در چگونگی حل مشکلات و معضلات زندگی یاری نماید.
لطفا با کمی تفکر به این سوال جواب دهید:
چه می‌خواهید؟
سوالی و جوابی، به همین سادگی!
بارها این سوال را از مراجعینم پرسیده‌ام و هر بار جواب‌های پرهیجان و به ظاهر متفاوتی از آن‌ها شنیده‌ام.
می‌خواهم یک کار عملی انجام دهیم؛ خواهش می‌کنم یک دفتر خاص به نام ” نیلوفر آبی” برای خودتان تهیه کنید و قدم به قدم با من پیش بیایید.
قدم‌ها:
۱- تهیه دفتر “نیلوفر آبی”
٢- پاسخ به سوال “چه می‌خواهی”
بنا به نظر برخی روانشناسان، تمام خواسته‌های نوع بشر زیر مجموعه چهار رنج اساسی قرار دارد.
این چهار دلواپسی غایی شامل:
1- مرگ 2- آزادی – تنهایی ۴- پوچی
می‌باشد.
حالا توضیحی مختصر در مورد هر یک از این رنج‌های اساسی و پایه‌ای:
۱- مرگ از بین همه‌ی حقایق زندگی مسلم‌ترین و از لحاظ شهودی بارزترین موضوع و مسئله‌ایست که همه ما از سنین خیلی کم با آن مواجه می‌شویم و رنج خیلی از ماها، ارتباط زیادی با این موضوع دارد.
۲- ما معمولا آزادی را مثبت می‌دانیم و در تاریخ بشریت تلاش‌ها و مبارزه‌های زیادی برای رسیدن به آزادی صورت گرفته است.
۳- تنهایی به فاصله بین خود و دیگران اطلاق می‌شود و تنها ماندن، یکی دیگر از نگرانی‌های اساسی بشر است.
۴- در واقع ما موجوداتی هستیم در پی معنا؛ حتی سیستم بیولوژیکی ما طوری درست شده که مغز خود به خود، به محرک‌های وارد شده معنا می‌دهد.
حالا قدم سوم :
لطفا تمام خواسته‌‌ها و آرزوهایی را که در قدم دوم نوشته‌اید، دسته‌بندی کنید و ببینید هر کدام از آن‌ها زیر مجموعه کدامیک از این چهار اصل قرار می‌گیرد.
در فرصت بعدی بررسی خواهم کرد که چطور این موضوعات پایه‌ای رنج‌های ما را شکل می‌دهند و چرا.